دکتر محمد طبیبیان
ابتدا اجازه دهيد به عواملی که از نظر اقتصادی تعيين‌کننده نرخ ارز هستند توجه کنيم. ارز هم مثل هر کالا يا دارايی ديگر دارای يک قيمت نسبی است و يک قيمت اسمی. در اقتصاد آن چه قيمت تلقی می‌شود در واقع قيمت نسبی هر چيز است. قيمت برنج به نسبت قيمت گندم و قيمت گندم به نسبت قيمت گوشت و قيمت کفش به نسبت قيمت ساير کالاها و تمام کالاها و دارايی‌ها مثل املاک، طلا، و ارز را هم شامل می‌شود.
بنابراين قيمت نسبی دلار به اين بر می‌گردد که مردم چگونه خيار، خربزه، نان، جوراب، سکه طلا، مستقلات … را با دلار مقايسه می‌کنند و چه عواملی سبب می‌شود که مردم در يک روز قيمت نسبی بالاتری برای دلار تعيين کنند نسبت به روز قبل.
قيمت نسبی را هم برای همه چيز عرضه و تقاضا تعيين می‌کند. در اين جا است که ارز با يک کالای ديگر مثل اقلام خوراک متفاوت خواهد بود.
🔷از جمله عواملی که عرضه و تقاضای ارز را تعيين می‌کنند:
🔹۱- تراز بازرگانی خارجی: اگر صادرات ما نسبت به واردات افزايش يابد عرضه ارز افزايش می‌يابد و قيمت ارز کاهش می‌يابد. بر عکس اگر کسری حساب جاری در تجارت خارجی داشته باشيم قيمت ارز افزايش خواهد داشت.
🔹۲-تراز مبادله خارجی: اگر قيمت کالاهايی که صادر می‌کنيم نسبت به قيمت کالاهايی که وارد می‌کنيم افزايش يابد برای هر مقدار صادرات ارز بيشتری حاصل می‌شود و در نتيجه می‌تواند اثر کاهشی بر قيمت ارز داشته باشد.
🔹۳- شرايط سياسی: اين که مردم اعتماد خود را به شرايط داخلی کشور از دست بدهند، و به دليل تصور بحران داخلی، بحران بين‌المللی، نقض حقوق مالکيت و مهاجرت صاحبان ثروت و صاحبان سرمايه انسانی….
🔹۴- کسری بودجه‌های دولت: اين پديده در کشورهای مختلف به شکل‌های متفاوتی عمل می‌کند. در کشورهای پيشرفته اگر دولت دارای اعتبار باشد، منجر به فروش اوراق قرضه بيشتری می‌شود. اين امر نرخ‌های بهره را بالا میبرد. خارجی‌ها برای خريد اوراق نيازمند پول داخلی هستند که اين امر قيمت پول داخلی را افزايش می‌دهد. اما اگر استقراض‌های پیگير اعتبار دولت را کاهش داده باشد (مانند مورد يونان چند سال قبل) اين امر سبب فروش عجولانه اورق قرضه قبلی شده و نرخ پول داخلی را کاهش می‌دهد.
در کشور ما کسر بودجه معنی متفاوتی دارد و به نحو متفاوت و بسيار مخرب‌تری عمل می‌کند.
🔹۵- عامل اساسی ديگری که در تعيين قيمت ارز دخيل است و قيمت اسمی آن را تعيين می‌کند نرخ تورم داخلی در مقايسه نرخ تورم خارجی است. اگر نرخ تورم در واقع و در بلندمدت در داخل بالاتر از نرخ تورم خارجی باشد اين عامل هم مشخصا ارزش پول داخلی را کاهش داده و قيمت پول خارجی را افزايش می‌دهد. تورم در يک کشور هم در واقع يک پديده پولی است اما اين عبارت ساده نشان‌دهنده سوءمديريت وسيع در وجنات مختلف حيات سياسی، و اجتماعی و اقتصادی است.
✅ آيا عامل بورس بازی در اين بازار دخيل است؟
⚫️ عامل بورس بازی يک عامل مستقل نيست و از عوامل بالا ريشه می‌گيرد. مثلا شرايط سياسی و بين‌المللی، اگر انتظار شدت يافتن بحران‌ها را بروز دهد عده‌ای به بازار ارز هجوم خواهند برد. يا اگر تفاوت نرخ تورم داخلی و بين‌المللی برای مدتی انباشت شده باشد و مشخص شود که امکان حفظ نرخ‌های موجود برای دولت موجود نيست بورس بازها ممکن است وارد بازار شوند و فرصت سود بردن را برای خود آزمايش کنند.
