در روزهای اخیر کارت بانکی شماری از مهاجران که فاقد کد شهاب (شناسه هویت الکترونیکی) بودند به موجب اجرای قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی مسدود شد. مسدود شدن کارت‌های بانکی متعلق به این مهاجران، واکنش‌های زیادی به همراه داشت؛ برخی در فضای مجازی به این اقدام بانک ها اعتراض کردند و برخی نیز مقابل تعدادی از شعب تجمع کردند. برخی رسانه های معاند نیز با نادیده گرفتن مقررات شفافیت عملیات بانکی که مستلزم صحت اطلاعات هویتی صاحبان حساب است و هشدارهای مکرر قبلی به صاحبان حساب های مشمول نقص اطلاعات یا اطلاعات ناصحیح، به سیاه نمایی روی آورده و این گونه القا کرده اند که برخی بانک های کشور، حساب و کارت بانکی اتباع بیگانه را مسدود کرده اند.
اصل ماجرا چیست؟
مهاجرانی که کارت های آنان مسدود شده اذعان دارند که اطلاع رسانی در زمینه دریافت کد شهاب صورت نگرفته است و به یکباره متوجه انسداد کارت های خود شده اند. همچنین تصاویری از ازدحام این مشتریان در شهرهای مشهد و تهران مقابل برخی شعب بانک ها منتشر شد. اما مسئولان بانکی ضمن رد این ادعا اعلام کردند در یک سال اخیر به مشتریانی که اطلاعات ناقصی داشته اند بارها هشدار داد اند که با تکمیل اطلاعات خود کد شهاب را دریافت کنند.لازم به ذکر است بانک ها صرفا کارت این مشتریان را مسدود کرده بودند و دیگر خدمات بانکی را به آنان همچنان ارائه می شد.
شهاب (شناسه هویت الکترونیکی) چیست؟
با توجه به لزوم شفافیت عملیات مالی و تراکنش‌های بانکی و رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی، بانک مرکزی از مدت‌ها پیش، اخذ اطلاعات هویتی کامل و صحیح برای مشتریان و صاحبان حساب‌ها و کارت‌های بانکی را الزامی کرده است. روش عملیاتی برای احراز اطمینان از کامل و صحیح بودن اطلاعات هویتی هر فرد، اخذ کد شهاب است که همان شناسه هویت الکترونیکی بانکی است.
براساس بخشنامه بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات مالی برای صدور کد شهابی مشتریان، نیاز به در اختیار داشتن اطلاعات هویتی کامل مشتریان دارند؛ بر همین اساس باید نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس منزل، شماره تماس، شغل و… از مشتریان که برای آنها کد شهاب در شبکه بانکی به‌دلیل نقص اطلاعات صادر نشده، اخذ شود تا کد شهاب صادر و حساب بانکی به کارکرد ادامه دهد و در غیر این صورت حساب بانکی مسدود خواهد شد.
هشدارهای بانک صادرات به مشتریان فاقد کد شهاب
برخی از بانک‌ها از جمله بانک صادرات پیرو دستور بانک مرکزی، در یک سال گذشته به مشتریانی(مهاجران) که اطلاعات هویتی آنان ناقص بود اعلام کرد نسبت به رفع نواقص اطلاعات خود اقدام کنند و کد شهاب خود را دریافت کنند.
حجت الله صیدی،مدیرعامل بانک صادرات 10 بهمن در گفت‌وگویی اعلام داشت«کارت‌های بانکی شماری از صاحبان حساب فاقد کد شهاب (شناسه هویت الکترونیکی) به موجب بخشنامه بانک مرکزی و در اجرای قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی، آن هم پس از اطلاع رسانی های مکرر و هشدارهای مداوم خبری و رسانه‌ای مسدود شده است».وی همچنین تصریح کرد«انتظار می رفت دارندگان این گونه حساب ها فراخوان های صورت گرفته را جدی تلقی کرده و نسبت به تکمیل اطلاعات حساب خود اقدام می کردند، کاری که لازمه آن اخذ کد شهاب بود.»
با اینکه بانک صادرات پیرو بخشنامه بانک مرکزی – مبنی بر توقف خدمات به حساب های فاقد کد شهاب از ۶ بهمن سال جاری- اقدام به انسداد کارت های این مشتریان کرده بود اما در اقدامی ارفاقی، ضمن فعال سازی موقت کارت های فاقد شناسه هویتی از مشتریان خود خواست نسبت به تکمیل اطلاعات و دریافت کد شهاب اقدام کنند.
مسئله مهم؛ اقامت قانونی
دلیل قانونی و رسمی نبودن وضعیت اقامت این مهاجرتشان یکی از مسائل مهم و اساسی است که اینبار در قالب توقف خدمات بانکی بروز کرده است. مادامی که اقامت اتباع خارجی مسیر قانونی خود را طی نکرده باشد،نه تنها خدمات بانکی بلکه از خدمات اجتماعی بسیاری محروم خواهند ماند و رعایت مقررات مذکور نه فقط در ایران بلکه در اغلب کشورهای جهان و نسبت به اتباع بیگانه الزامی است. بنابر این رفع موانع اقامتی مهاجران اولین و ضروری ترین اقدام جهت حل چنین مشکلاتی و دیگر موارد مشابه است.
ارزیابی اقدام بانک صادرات
مسئولان بانک صادرات ایران می گویند از ابتدای سال جاری، اطلاع رسانی هایی صورت گرفت تا مهاجران فاقد کد شهاب اطلاعات هویتی خود را تکمیل و این کد را اخذ کنند و حتی تعداد قابل توجهی از مشتریان اقدامات لازم را انجام دادند.
نکته اول اینکه با پایان یافتن مهلت قانونی دریافت کد شهاب در ششم بهمن ماه سال جاری، بانک صادرات ایران صرفاَ بخشنامه دستوری بانک مرکزی را اجرا کرده است و چنین ارزیابی می شود که عدم توقف فعالیت های بانکی مشتریان فاقد کد، به نوعی سرپیچی از بخش نامه بانک مرکزی تلقی خواهد شد و عواقب ناگواری برای بانک مزبور و حتی سیستم بانکی کشور خواهد داشت.
ابراهیم مسکین، کارشناس بانکی در گفتگویی با اشاره به اهمیت کد شهاب می گوید«دریافت کد شهاب برای تمامی دارندگان حساب‌های بانکی اعم از اشخاص حقیقی، حقوقی و اتباع خارجی امری ضروری و هر تراکنش مستلزم صحت اطلاعات هویتی صاحبان حساب است.بیش از هر دلیل دیگری این قانون برای مقابله با پولشویی مفید است زیرا گاهی با استفاده از مدارک افراد ناآگاه و بی اطلاع، اقدام به پولشویی می‌شود که با وجود چنین کدی از احتمال آن کاسته شده و با تکمیل آن، این معضل به‌طور قابل‌توجهی کمتر خواهد شد.»
نکته دیگر اینکه با توجه اظهارات این کارشناس بانکی، سیاست های کلی در مقابله با پولشویی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بانک صادرات نیز در رابطه با موضوع اخیر با در نظر گرفتن منافع ملی و رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی جدیت لازم را از خود نشان داده است.
