ماده 139 مالیات های مستقیم چیست؟ + کدام شغل ها از مالیات معاف هستند؟
موضوع ماده 139 ، الف – موقوفات، نذورات، پذیره، کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)، آستانهحضرت معصومه(س)، آستان حضرت احمد ابن موسی (ع)«شاه چراغ»، آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره)، مساجد، حسینیهها، تکایا و سایر بقاع متبرکه از پرداخت مالیات معاف است. تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه میباشد.
موضوع ماده 139
الف – موقوفات، نذورات، پذیره، کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)، آستانهحضرت معصومه(س)، آستان حضرت احمد ابن موسی (ع)«شاه چراغ»، آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره)، مساجد، حسینیهها، تکایا و سایر بقاع متبرکه از پرداخت مالیات معاف است. تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه میباشد.
ب – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران از پرداخت مالیات معاف است.
ج – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی صندوقهای پس انداز بازنشستگی و سازمان بیمه خدمات درمانی و سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر و همچنین حق بیمه و حق بازنشستگی سهم کارکنان و کارفرما و جریمههای دریافتی مربوط توسط آنها از پرداخت مالیات معاف است.
د – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی مدارس علوم اسلامی از پرداخت مالیات معاف است.(1) تشخیص مدارس علوم اسلامی با شورای مدیریت حوزه علمیه قم میباشد.
ه – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی نهادهای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات معاف است.(2)تشخیص نهادهای انقلاب اسلامی با هیأت وزیران میباشد.
و – آن قسمت از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که به مصرف عمران موقوفات برسد از پرداخت مالیات معاف است.(3)
ز – درآمد اشخاص از محل وجوه بریه ولی فقیه، خمس و زکات از پرداخت مالیات معاف است.
ح – آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی،اختراعات، اکتشافات، تعلیم و تربیت، بهداشت و درمان، بنا و تعمیر و نگهداری مساجد و مصلاها و حوزههای علمیه و مدارس علوم اسلامی و مدارس و دانشگاههای دولتی، مراسم تعزیه و اطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانشآموزان و دانشجویان،کمک به مستضعفان و آسیب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ و حوادث غیرمترقبه دیگر برسد، مشروط بر این که درآمد و هزینههای مزبور به تأیید سازمان اوقاف و امور خیریه رسیده باشد و همچنین ساخت، تعمیر و نگهداری مراکز نگهداری کودکان و نوجوانان بیسرپرست و بدسرپرست در گروههای سنی و جنسی مختلف، مراکز نگهداری و مراقبت سالمندان، کارگاههای حرفهآموزی و اشتغال مصدومان ضایعه نخاعی، معلولان جسمی و حرکتی، زنان سرپرست خانوار و دختران خودسرپرست، مراکز آموزش، توانبخشی و حرفهآموزی معلولان ذهنی و کودکان نابینا، کم بینا، کم شنوا و ناشنوا و سایر مراکز و اماکنی که بتوانند در خدمت مددجویان سازمانهای حمایتی بهزیستی کشور قرار گیرند(4) از پرداخت مالیات معاف است.(5)
تبصره – مفاصا حسابهایی که توسط شعب تحقیق موضوع ماده (14) قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب 2/10/1363 صادر شده یا میشود اگر در مهلت مقرر مربوط به تسلیم اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه شود، برای برخورداری از هرگونه معافیت مالیاتی مقرر در این قانون یا سایر قوانین، به منزله اظهارنامه مالیاتی مودی تلقی میشود.
همچنین در مورد سالهای قبل از ابلاغ این قانون، در صورتی که مفاصا حساب مربوط تا پایان سال 1394 به سازمان امور مالیاتی ارائه شود، به منزله اظهارنامه مالیاتی خواهد بود.(6)
ط – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی موسسات خیریه و عام المنفعه که به ثبت رسیدهاند، مشروط بر آن که به موجب اساسنامه آنها صرف امور مذکور در بند (ح) این ماده شود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره – کمکهای نقدی و غیرنقدی که در هر سال مالی به مصرف نرسیده باشد بدون تعلق مالیات به سال مالی بعد منتقل میگردد.(7)
ی – کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی و همچنین حق عضویت اعضاء مجامع حرفهای، احزاب و انجمنها و تشکلهای غیر دولتی که دارای مجوز از مراجع ذیربط باشند و وجوهی که به موجب قانون و مقررات مربوط از درآمد یا حقالزحمه اعضاء آنها کسر و به حساب مجامع مزبور واریزمیشود، از پرداخت مالیات معاف است.
ک – موقوفات و کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی انجمنها و هیأتهای مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذکور در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مشروط بر این که رسمیت آنها به تصویب وزارت کشور برسد، از پرداخت مالیات معاف است.
ل – فعالیتهای انتشاراتی و مطبوعاتی و قرآنی(دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاههای ذیربط) ، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام میشوند، از پرداخت مالیات معاف است.(8)
تبصره 1 – وجوهی که از فعالیتهای غیر انتفاعی و به منظور پیشبرد اهداف و وظایف اشخاص موضوع این ماده از راه برگزاری دورههای آموزشی، سمینارها، نشر کتاب و نشریههای دورهای و … در چارچوب اساسنامه آنها تحصیل میشود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت میکند، از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره 2 – حکم تبصره (2) ماده (2) این قانون در مورد درآمد مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده جاری میباشد.
تبصره 3 – آیین نامه اجرایی موضوع این ماده به وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
تبصره 4 – مفاد این ماده در مواردی که از طرف حضرت امام خمینی (ره) یا مقام معظم رهبری دارای مجوز میباشند براساس نظر مقام معظم رهبری انجام میگیرد.
تبصره 5 ـ درآمدها و عایدی حاصل از موقوفات و کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی اشخاص موضوع بندهای(ط) و (ک) از پرداخت مالیات معاف میباشد. اینحکم شامل درآمد شرکتهای زیرمجموعه اشخاص مذکور نخواهد بود.
آییننامه اجرایی موضوع تبصره ۳ ماده ۱۳۹ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم
مصوب ۳۰ بهمن ۱۳۸۱ هیات وزیران
با اصلاحات بعدی تا ۲۶ مرداد ۱۳۹۳
فصل اول ـ معافیت موضوع بند ‹‹الف›› ماده (۱۳۹)
ماده ۱ـ معافیت مالیاتی موضوع بند الف ماده (۱۳۹) صرفاً در مورد بقاع موصوف که فهرست آنها توسط سازمان اوقاف و امور خیریه به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام میشود، جاری خواهد بود.
تشخیص سایر بقاع متبرکه، بر عهده سازمان یاد شده میباشد.
فصل دوم ـ معافیت موضوع بند ‹‹د›› ماده (۱۳۹)
ماده ۲ـ مدارسی که قبلا طبق تشخیص شورای مدیریت حوزهٴ علمیه قم از جمله مدارس علوم اسلامی شناخته شده یا بعداً شناخته شوند، نسبت به کمکها وهدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی از پرداخت مالیات معاف میباشند.
تبصره ۱ـ استفاده از معافیت مالیاتی مزبور برای هر سال، منوط به تأیید شورای مدیریت حوزه علمیه قم مبنی بر تداوم فعالیت مدرسه در زمره علوم اسلامی است که باید حداکثر تا پایان تیر ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم گردد.
تبصره ۲ـ موقوفات متعلق به مدارس یاد شده جهت استفاده از معافیت مالیاتی موقوفات عام میباید به شرح فصل پنجم این آییننامه مورد نظارت شعب تحقیق سازمان اوقاف و امور خیریه واقع شوند و شرط معافیت درآمد موقوفات موصوف نیز ارایه تأییدیه سازمان اوقاف و امور خیریه مبنیبر صرف درآمد مربوط در امور مذکور در بند ‹‹ح›› ماده (۱۳۹) اصلاحی وفق ماده (۸) این آییننامه خواهد بود.
فصل سوم ـ معافیت موضوع بند ‹‹هـ›› ماده (۱۳۹)
ماده ۳ـ نهادهایی که طبق نظر هیأت وزیران جزﺀ نهادهای انقلاب اسلامی شناخته شده یا بشوند، نسبت به کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی از پرداخت مالیات معاف میباشند.
فصل چهارم ـ معافیت موضوع بند ‹‹و›› ماده (۱۳۹)
ماده ۴ ـ آن قسمت از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که به مصرف عمران موقوفات کشور برسد، از پرداخت مالیات معاف است مشروط بر اینکه هر سال گواهی لازم مبنیبر صرف درآمد صندوق در امور یادشده توسط سازمان اوقاف و امورخیریه صادر و حداکثر تا پایان تیر ماه سال بعد به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم گردد.
فصل پنجم ـ معافیت موضوع بند ‹‹ح›› ماده (۱۳۹)
ماده ۵ ـ آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی و برابر مفاد وقفنامههای مربوط به مصرف امور مذکور در بند ‹‹ح›› ماده (۱۳۹) میرسد از پرداخت مالیات معاف است مشروط بر اینکه:
الف ـ صورتحساب درآمد و هزینه هر سال مالی موقوفه متکی به اسناد و مدارک قابل قبول، حداکثر تا ۴ماه پس از پایان سال مالی به اداره اوقاف و امور خیریه مربوط تسلیم شود.
ب ـ ادارات اوقاف و امور خیریه مربوط نسخهای از صورتحساب مزبور را به انضمام تأییدیه لازم مبنی بر صرف کل یا بعض درآمد موقوفه در امور مندرج در بند ‹‹ح›› ماده (۱۳۹) اصلاحی ـ مصوب ۲۷/۱۱/ ۱۳۸۰ـ قانون مالیاتهای مستقیم (با ذکر دقیق مبالغ کل درآمد و رقم صرف شده در امور مزبور) ظرف شش ماه از تاریخ وصول صورتحساب به اداره امور مالیاتی محل موقوفه تسلیم نماید.
تبصره ـ موقوفاتی که متولی منصوصالتولیه دارند نیز جهت برخورداری از معافیت مالیاتی ملزم به رعایت مقررات قانون مالیاتهای مستقیم و ضوابط مقرر در این آییننامه خواهند بود.
فصل ششم ـ معافیت موضوع بند ‹‹ط›› ماده (۱۳۹)
ماده ۶ـ مؤسسات خیریه و عامالمنفعه در صورتی میتوانند از معافیت مالیاتی موضوع این بند استفاده نمایند که واجد شرایط زیر باشند:
الف ـ مؤسسه رسماً تحت یکی از عناوین فوق به ثبت رسیده و غیر انتفاعی بودن آن نیز در اساسنامه تصریح شده باشد.
ب ـ کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی آنها به موجب اساسنامه به مصارف امور یادشده در بند ‹‹ح›› ماده (۱۳۹) اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم ـ مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ ـ برسد و این امر توسط سازمان امور مالیاتی کشور طبق مواد (۷) الی (۹) این آییننامه تأیید شود.
ج ـ اساسنامه آنها صریحاً متضمن این موضوع باشد که مؤسسان و وابستگان طبقات اول و دوم آنان، موضوع ماده (۱۸) این قانون و هیأت امنا و مدیران آنها مبادرت به انجام معامله با مؤسسه ننماید.
د ـ اساسنامه مؤسسه صریحاً حاکی از این باشد که مؤسسان یا صاحبان سرمایه حق هیچگونه برداشت و یا تخصیص از محل کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی را ندارند و بعد از انحلال، دارایی مؤسسه به سازمان بهزیستی کشور یا یکی از مؤسسات دولتی و یا مؤسسات خیریه و عامالمنفعه دیگر واگذار گردد.
هـ ـ بر درآمد و هزینه آنها به شرح مواد (۷) الی (۹) این آییننامه نظارت شود.
ماده ۷ ـ نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات خیریه و عامالمنفعه موضوع بند ‹‹ط›› ماده (۱۳۹) اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم، ولو اینکه دارای مال موقوفه باشند به ترتیب زیر اعمال خواهد شد.
الف ـ مرجع نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات خیریه و عامالمنفعه، سازمان امور مالیاتی کشور است که میتواند این اختیار را به ادارات امور مالیاتی ذی ربط و در موارد یادشده در بند (۳) ماده (۱) قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه ـ مصوب ۱۳۶۳ـ، به سازمان مزبور تفویض نماید.
ب ـ نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عامالمنفعهای که دارای مال موقوفه میباشند و یا اداره آنها به موجب قانون یا آییننامه مربوط به سازمان اوقاف و امور خیریه محول شده است، با سازمان یاد شده خواهد بود.
پ ـ مراجع ناظری که قبلا موافق آییننامه اجرایی موضوع تبصره (۴) ماده (۲) قانون مالیاتهای مستقیم ـ مصوب ۱۳۶۶ ـ و اصلاحیه مورخ ۷/۲/۱۳۷۱ آن، امر نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عامالمنفعه به آنان تفویض گردیده است، نظارت آنها بر مؤسسات یادشده با رعایت مقررات ماده (۱۳۹) اصلاحی ـ مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ ـ و مفاد این آییننامه کماکان معتبر بوده و اساسنامه این قبیل مؤسسات نیازی به اصلاح مجدد وتطبیق با این آییننامه نخواهد داشت.
ماده ۸ ـ مؤسسات نامبرده موظفند ظرف یک ماه از تاریخ ثبت اساسنامه، تصویر یا رونوشت مصدق آن را به اداره امور مالیاتی محل تسلیم و ظرف همین مدت در یکی از بانکهای محل، حساب جاری به نام موسسه افتتاح و کلیه وجوه نقدی و درآمد خود را به حسابهای بانکی منتقل نمایند و کلیه هزینههای مؤسسه را ازطریق آن حسابها انجام دهند.
ماده ۹ ـ مؤسسات خیریه و عامالمنفعه مکلفند صورتحساب درآمد و هزینه سالانه خود را که متکی به اسناد و مدارک قابل قبول باشد، حداکثر تا چهار ماه بعد از پایان سال مالی مؤسسه به مرجع ناظر مربوط تسلیم نمایند و مرجع ناظر مؤسسه نیز باید ظرف چهار ماه از تاریخ وصول صورتحساب، نتیجه رسیدگی را در مورد صورتحساب درآمد و هزینه و رعایت مقررات قانون و آییننامه اجرایی ماده (۱۳۹) قانون اعلام و در صورت تأیید، گواهی لازم را جهت اقدام قانونی به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نماید.
فصل هفتم ـ معافیت موضوع بند ‹‹ی›› ماده (۱۳۹)
ماده ۱۰ ـ مجامع حرفهای، احزاب و انجمنها و تشکلهای غیر دولتی مکلفند مجوز صادر شده از مراجع ذی ربط را جهت استفاده از معافیت مقرر موضوع بند ‹‹ی›› ماده مذکور به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند.
فصل هشتم ـ معافیت موضوع بند ‹‹ک›› ماده (۱۳۹)
ماده ۱۱ ـ انجمنها و هیأتهای مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذکور در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جهت استفاده از معافیت مقرر مکلفند گواهی لازم مبنی بر رسمیت خود را از وزارت کشور اخذ و به اداره امور مالیاتی ذی ربط تسلیم نمایند.
فصل نهم ـ معافیت موضوع بند ‹‹ل›› ماده (۱۳۹)
ماده ۱۲ ـ فعالیتهای انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری اشخاص حقیقی یا حقوقی به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می شود. فعالیتهای یاد شده بر اساس دستورالعملی توسط سازمان امور مالیاتی کشور با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعیین و اعلام خواهد شد.
فصل دهم ـ معافیت موضوع تبصره (۱) ماده (۱۳۹)
ماده ۱۳ ـ اشخاص موضوع ماده (۱۳۹) اصلاحی جهت برخورداری از معافیت مالیاتی موضوع تبصره (۱) این ماده موظفند حداقل پانزده روز قبل از شروع فعالیتهای غیر انتفاعی مذکور در تبصره یادشده، مراتب را جهت تعیین ناظر به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام و صورتحساب درآمد و هزینه مربوط به فعالیتهای موصوف را حداقل یکبار در هر سال مالی به مرجع ناظر تعیین شده تسلیم و گواهی نظارت دریافت نمایند.
فصل یازدهم ـ مقررات عمومی
ماده ۱۴ ـ درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی اشخاص موضوع ماده (۱۳۹) اصلاحی به شرح مندرج در تبصره (۲) اصلاحی ماده (۲) قانون مالیاتهای مستقیم ـ مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ ـ (غیر از مواردی که طبق بندهای ماده (۱۳۹) مزبور از معافیت مالیاتی برخوردار میشوند) طبق مقررات مربوط و با رعایت سایر معافیتهای مالیاتی مقرر به نرخهای مالیاتی مقرر مربوط در این قانون مشمول مالیات خواهند بود.
تبصره ۱ـ نقل و انتقال قطعی املاک از جمله فعالیتهای اقتصادی موضوع تبصره (۲) ماده (۲) قانون یادشده تلقی نمی گردد.
تبصره ۲ـ درآمدهایی که طبق مقررات مربوط دارای نرخ مالیاتی جداگانهای می باشند، مالیات متعلق حسب مورد وفق مقررات مربوط محاسبه و وصول خواهد شد.
ماده۱۵ـ اشـخاص موضـوع ماده (۱۳۹) اصـلاحی قانون مالیـاتهای مستقیم ـ مصوب ۱۳۸۰ـ حسب مورد مکلف به تسلیم به موقع اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان یا حساب درآمد و هزینه حسب مورد طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم خواهند بود.
ماده۱۶ـ عدم رعایت شرایط و ترتیبات مقرر در ماده (۱۳۹) اصلاحی قانون مذکور و همچنین عدم تسلیم اظهارنامه از سوی اشخاص موضوع بندهای ماده یادشده از تاریخ لازمالاجراء شـدن قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمـهوری اسـلامی ایران، در هر سال مـالی موجب محرومیـت از معافیت مـقرر در آن سـال خواهد شد.
این اصلاحیه از تاریخ ۱/۱/۱۳۹۰ لازمالاجراء میباشد و با حذف الزام به تسلیم اظهارنامه نسبت به پرونده مالیاتی عملکرد سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۹۰ مؤدیانی که پرونده آنها قابلیت طرح در مراجع موضوع ماده (۲۳۸) قانون مالیاتهای مستقیم، هیأتهای حل اختلاف مالیاتی، شورای عالی مالیاتی و هیأت موضوع ماده (۲۵۱) مکرر قانون مزبور باشد نیز جاری خواهد بود.
ماده۱۷ـ آن قسمت از درآمد موقوفات عام که مطابق فصل پنجم این آییننامه در دوره مالی مربوط به تحصیل درآمد به مصرف نرسیده باشد، پس از انقضای سال مالی تحصیل درآمد نیز قابل مصرف در امور مذکور در بند (ح) ماده (۱۳۹) اصلاحی قانون مالیـاتهای مستقیم ـ مصوب ۱۳۸۰ـ خواهد بود. در غیر این صورت طبق مقررات قانونی مربوط مشمول مالیات خواهد بود.
تبصره ـ آن قسمت از درآمد اشخاص مذکور که به مصرف غیر امور مذکور در این ماده برسد، در سال عملکرد رسیدگی مربوط که مصرف غیر امور مزبور شده است به درآمد مشمول مالیات اضافه و مبنای محاسبه مالیات قرار میگیرد.
ماده ۱۸ ـ در مورد موقوفات عام به طور کلی و مؤسسات عام المنفعهای که اداره امور آنها به سازمان اوقاف و امورخیریه محول شده یا بشود در صورتی که فاقد متولی و یا امین یا مدیر باشند مسئولیت انجام تکالیف مقرر در این آییننامه و قانون مالیاتهای مستقیم در ارتباط با اشخاص مذکور به عهده اداره اوقاف و امورخیریه مربوط خواهد بود.
ماده ۱۹ ـ مفاد این آییننامه نسبت به اشخاص مذکور در ماده (۱۳۹) اصلاحی قانون مالیات های مستقیم ـ مصوب ۲۷/۱۱/۱۳۸۰ ـ که سال مالی آنها از ۱/۱/۱۳۸۱ به بعد شروع میشود جاری خواهد بود.
بیشتر بخوانید: