تعیین میزان مالیات و اینکه مالیات به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد فقط در تشخیص و تصمیم سازمان امور مالیاتی است. از این رو سازمان امور مالیاتی بر کلیه در آمدها و رویداد‌های مالی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی می تواند مالیات تعیین کند. این سازمان می تواند برای کلیه دفاتر قانونی شامل دفتر روزنامه، دفتر کل، دفتر هزینه‌ها و درآمد‌ها و نیز صورت حساب‌ها مالیات تعیین نماید. این مالیات بر اساس گزارش خرید و فروش فصلی یا همان معاملات فصلی خرید و فروش در طول مدتی مشخص تعیین می شود.
اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در ارتباط با نحوه تهیه و تنظیم و آخرین اصلاحات و تغییرات گزارش خرید و فروش فصلی داشته باشید، این مقاله را مطالعه بفرمایید.
گزارش فصلی خرید و فروش با عنوان‌های دیگری مانند معاملات فصلی خرید و فروش، گزارشات فصلی موضوع ماده ۱۶۹، صورت معاملات فصلی، گزارشات فصلی و… ذکر می‌شود. با موظف کردن افراد حقیقی و حقوقی از جانب سازمان امور مالیاتی برای ارائه و تنظیم گزارش خرید و فروش فصلی، تمام مودیان وظایف و تکالیف خود را به درستی انجام می‌دهند.
در این ماده به صورت کاملا روشن به چند نکته اساسی اشاره شده است:
- همه سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی که خرید و فروش انجام می دهند، باید صورت معاملات فصلی خرید و فروش را حداکثر تا یک ماه بعد از انجام معامله به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. انجام این کار می تواند به صورت الکترونیکی و یا به صورت کاغذی و سی دی صورت گیرد. آنچه که مهم است ارسال به موقع این مدارک بوده که می تواند از جرایم متعاقب ارسال با تاخیر جلوگیری کند.
- در بخشی از این ماده آمده است، معاملات کوچک یعنی معاملاتی که مبلغ آن‌ها تا ده درصد حد نصاب تعیین شده است، نیازی به ارسال ماهانه نداشته و مودیان می توانند لیست و فهرست این معاملات را به صورت کلی و هر سه ماه یکبار ارسال کنند؛ یعنی همه خرید و فرش‌های کوچک با هم بعد از سه ماه ارسال شوند.
- مسئله ای که در ارسال صورت معاملات فصلی خرید و فروش، مودیان باید مد نظر داشته باشند، دریافت کارت اقتصادی است و ارسال مدارک به سازمان امور مالیاتی باید به همراه کد اقتصادی ذکر شده در این کارت باشد تا مورد پذیرش قرار بگیرد. بدون دریافت کارت اقتصادی هیچ مدرکی از مودی در سازمان امور مالیاتی پذیرفته نمی شود.
- حقوق و دستمزد پرسنل چون به طور مستقیم و در قانون جداگانه ای مشمول مالیات گردیده و مالیات آن اخذ می‌شود در لیست فهرست معاملات فصلی قرار نمی‌گیرد.
مشمولین ارائه گزارش فصلی خرید و فروش
در ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم به دو گروه مشاغل بند الف و ب به عنوان مشمولین ارائه گزارش فصلی خرید و فروش در این مورد اشاره شده است. مشاغل بند الف افرادی هستند که طبق قانون باید معاملات خود را در دفتر روزنامه و دفتر کل ثبت کنند و مشاغل بند ب هم سازمان‌ها و شرکت‌ها و افرادی هستند که موظفند معاملات خود را در دفتر درآمد و هزینه ثبت کرده و گزارشات فصلی کامل آن را داشته باشند.
مشاغل بند الف ماده ۱۶۹
برخی از این مشاغل که مشمول بند الف می شوند شامل: همه افرادی که کارت بازرگانی دارند، وارد کنندگان و صادر کنندگان کالا، افرادی که صاحب کارخانه و شرکت‌های تولیدی هستند و به واسطه انجام فعالیت تولیدی جواز و پروانه کسب دارند، افرادی که امتیاز بهره برداری از معادن را کسب کرده‌اند، همه شرکت‌های حسابداری و حسابرسی و خدماتی، بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها و همچنین درمانگاه‌ها و آسایشگاه‌ها و مدارس هم باید صورت معاملات فصلی (گزارش خرید و فروش فصلی) خود را ارسال کنند.
مشاغل بند ب ماده ۱۶۹
مشاغلی که مشمول بند ب ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم می شوند به شرح ذیل هستند: افرادی که کارگاه‌های صنعتی دارند، مشاوران و وکلای دادگستری، افرادی که به کار دلالی مشغولند، طلا و جواهر فروشان، افرادی که در کار خرید و فروش آهن هستند هم باید مدارک مذکور را در مهلت مقرر ارسال کنند.
سامانه معاملات فصلی خرید و فروش (سامانه گزارشات فصلی)
این سامانه در راستای ارائه خدمات الکترونیکی دستورالعمل اجرایی موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم ایجاد گردیده و توسط آن، مودیان مالیاتی می‌توانند از طریق سامانه معاملات فصلی خرید و فروش به آدرس https://e3.tax.gov.ir/Pages/action/show/8 نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات خرید و فروش و همچنین پرداخت بابت قراردادها اقدام نمایند. همچنین از طریق نرم افزار ارسال صورت معاملات فصلی (TTMS) می‌توان نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات مودیانی که از ارائه شناسه ملی (برای اشخاص حقوقی) و کد ملی (برای اشخاص حقیقی) به فروشنده در زمان خرید کالاها و خدمات امتناع ورزیده‌اند، نیز اقدام نمود.
مهلت ارسال لیست معاملات فصلی
دوره ارسال اطلاعات برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها سه ماهه بوده و می‌بایست تا سی روز (۳۰ روز) پس از پایان هر فصل نسبت به ارسال گزارش خرید و فروش فصلی اقدام نمود. در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند چنانچه فروشنده مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فرم «فهرست امتناع» به اداره امور مالیاتی اعلام نمایند مشمول جریمه از این بابت نخواهند بود.
برای ارسال این مدارک شرکت‌ها و سازمان‌های تجاری و کلیه اشخاص حقیقی می توانند به پورتابل سازمان امور مالیاتی مراجعه کرده و بعد از طی مراحل ذکر شده و ارسال مدارک تعیین شده نسبت به ثبت اطلاعات اقدام نمایند. ضمنا همه افرادی که طبق قانون مشمول ارسال این مدارک هستند، می توانند از شرکت‌ها و موسات مالی و حسابداری دارای مجوز کار در این خصوص هم کمک گرفته و از صفر تا صد این کار را به آن‌ها بسپارند تا در اولین فرصت مدرک مربوط ارسال و مودی مشمول جرایم تعیین شده نشود.
آن‌ها اطلاعات و موضوعات مورد نیاز را در سامانه گزارش خرید و فروش فصلی وارد می کنند. در تحریر دفاتر کل روزنامه و دارایی و همچینین دفتر معین که یک دفتر کمکی در حسابداری محسوب می شود باید اصول مشخصی رعایت گردد؛ مثلا اینکه همه رویداد‌های مالی بدون استثنا ثبت شود و چیزی پنهان نگردد. تاریخ وقوع رویداد‌های مالی مشخص بوده و به ترتیب تاریخ در دفاتر تحریر شوند. تمامی اطلاعات مالی باید روی خط دفتر بوده و ثبت اطلاعات بین خطوط باعث رد دفاتر قانونی گردیده و آن‌ها را از اعتبار ساقط می کند.
در حاشیه دفاتر قانونی به هیچ وجه نباید چیزی مرقوم گردد و اگر در ثبت دفاتر و تحریر آن‌ها اشتباهای رخ داد تراشیدن و پاک کردن آن ممنوع بوده و باید روی اشتباه خط کشیده شده و مبلغ درست با خودکار قرمز در بالای آن درج شود. یکی از نکاتی دیگری که در ثبت دفاتر قانونی باید رعایت شود اینکه صفحه سفیدی بین صفحه‌های پر شده وجود نداشته باشد و در نهایت اینکه در مانده گیری حساب‌ها دقت شود و بستانکار شدن حساب‌های بانکی ممکن است به علت عدم رعایت تقدم و تاخر ثبت حساب‌ها در دفاتر رخ دهد که این امر باعث رد دفاتر شده و محاسبه مالیات را مشکل می کند و حتی ممکن است باعث علی الراس شدن شرکت و جریمه مالیاتی گردد.
مهلت ارسال گزارش فصلی خرید و فروش زمستان 98
همانطور که اشاره کردیم، مهلت ارسال گزارشات فصلی خرید و فروش یک ماه پس از پایان هر فصل است و چنانچه در طول مدت مقرر این گزارش ارسال نشود با جریمه همراه خواهد شد، در زمستان 98 به دلیل شیوع بیماری کرونا و مشکلاتی که این بیماری بر اقتصاد کشور بر جای گذاشت مهلت ارسال این لیست کمی بیشتر و تا تاریخ 15/02/99 خواهد بود.
نحوه تهیه و تنظیم صورت معاملات فصلی
تهیه و تنظیم صورت معاملات فصلی در موضوع مالیات‌ها و اجرای جزییات و قوانین مربوط به ان یکی از دغدغه‌های ذهنی مودیان بوده و برای برای تهیه و ارسال آن بایستی رعایت فرمت‌های خاص ارائه شده توسط سازمان امور مالیاتی مورد توجه قرار بگیرد. صورت معاملات فصلی در نظام اقتصادی و مالیاتی کشور یک سند بسیار مهم و مبنای تصمیم گیری‌های کلان اقتصادی بوده و مقدمات برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی را فراهم می ارود. به بیان ساده تر صورت معاملات فصلی در واقع جزییات خرید و فروش و معاملات تجار و صاحبان کسب و کار بوده که باید در مهلت‌های تعیین شده در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد و این الزام طبق ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم باید انجام شود. شما بخوبی می دانید که امروز این امور به سادگی توسط نرم افزارهای حسابداری انجام می شود. نحوه تهیه آسان گزارش فصلی با نرم افزار سپیدار را می توانید برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید.
دو روش برای ثبت و ارسال گزارشات خرید و فروش فصلی
-
-
روش برخط (Online)
این روش برای آن دسته از مودیانی می‌باشد که در سامانه الکترونیکی ثبت نام مودیان ، حداقل مرحله پیش ثبت نام و اعتبار سنجی مربوطه را پشت سر گذاشته و کد کاربری و کلمه عبور مرحله دوم را از طریق پاک‌های پستی مخصوص مربوطه دریافت نموده‌اند. برای این دسته از مودیان گرامی با ورود به سامانه، امکان ثبت هر یک از فرم‌های زیر بر حسب نوع اطلاعات فراهم می‌باشد.پس از تکمیل اطلاعات هر فرم با استفاده از ثبت نهایی،اطلاعات در سیستم ثبت و تنها یک بار مجوز ویرایش پس از ثبت نهایی به ازای هر رکورد اطلاعاتی امکان پذیر می باشد.
- ثبت گزارش خرید
- ثبت گزارش فروش
- ثبت اطلاعات پرداخت قراردادها
- ثبت گزارش دریافت قراردادها
- ثبت گزارش امتناع برای پیش از سال ۱۳۹۵
- ثبت گزارش عرضه به مصرف کننده نهایی برای سال ۱۳۹۵
- ثبت گزارش واردات
- ثبت گزارش صادرات
- ثبت گزارش حق العملکاری و مدیریت پیمان
- ثبت گزارش اجاره
- ثبت گزارش پیش فروش
-
روش غیر برخط (Offline)
مودیانی که از سیستم‌های رایانه ای خرید و فروش استفاده می‌نمایند، می‌توانند در سامانه اینترنتی سازمان امور مالیاتی قالب مورد نظر این سازمان را با هماهنگی متخصصین مربوطه به ویژه تولید کنندگان این گونه نرم افزارها به طور مستقیم از سیستم کامپیوتری خود دریافت و در قالب مذکور وارد (Import) نمایند، و با استفاده از نرم افزار کنترلی و ارسال اطلاعات با اتصال به شبکه اینترنت مبادرت به ارسال اطلاعات به طور یکجا نموده و رسید دریافت نمایند.
جرایم عدم ارسال گزارش خرید و فروش فصلی
در ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم در خصوص جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی آمده است: این تخلف و همچنین عدم ارسال کد اقتصادی و یا استفاده از کد اقتصادی شخص دیگر و همچنین دادن کد اقتصادی خود به یک نفر دیگر جریمه ای معادل ۱۰ درصد مبلغ معامله انجام شده در بر خواهد داشت. نکته دیگر در خصوص این موضوع ارسال دیرهنگام و بعد از مهلت مدارک است که باعث می شود، یک درصد معامله ای که مدرک آن دیر ارسال شده مشمول جریمه شود.
جزئیات جریمۀ عدم ارسال صورت معاملات فصلی در قانون مالیات‌های مستقیم
جریمه مربوط به عدم ارسال مدارک خواسته شده و یا دیر کرد آن‌ها و همچنین استفاده از کد اقتصادی شخص دیگر به صورت ذیل محاسبه می شود:
- اگر مبلغ معامله انجام شده از ۸۸۰۰۰۰۰ ریال کمتر باشد، در این صورت نیازی به ارسال کد اقتصادی نبوده و صورت معامله هم می توان به صورت تجمیعی بعد از سه ماه ارسال نمود یعنی لازم نیست این معاملات کوچک تا یک ماه بعد از پایان تاریخ معامله مدارک آن ارسال شود.
- اگر مبلغ معامله انجام شده از ۸۸۰۰۰۰۰ ریال بیشتر باشد، در این شرایط معامله کننده باید کد اقتصادی خریدار و خودش را به همراه صورت معاملات ارسال کرده و در صورت عدم ارسال مدارک یا کد اقتصاد خود و خریدار مشمول جریمه یازده درصدی می شود.
جرایم مربوط به گزارشات فصلی چطور رسیدگی می شود؟
عواقب عدم تسلیم گزارش معاملات فصلی مربوط به موضوع ماده صد و شصت و نهم مکرر قانون مالیات های مستقیم مودیان حقیقی و حقوقی تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل، مستوجب جرایمی است که قانون گذار تعیین کرده است. عدم انجام هر یک از تکالیف مقرر در این ماده، مشمول جرایم ماده ۱۶۹ و با مهلت پرداخت مقرر در ماده ۱۵۷ است.
-
-
در ماده ۱۶۹ مکرر قانون م. م، به این موضوع اشاره شده است که اگر، صورت حساب صادر نکنیم یا شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در گزارش معاملات قید نکنیم و از شماره شناسه ملی یا شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود استفاده کنیم، جریمه ای معادل ۱۱ درصد مبلغ مورد معامله ای که کتمان شده است، به خاطی، تعلق می گیرد. ۱۰ درصد این جریمه، بابت عدم صدور صدورتحساب و یک درصد بابت عدم ارسال صورت معامله فصلی است.
آخرین تغییرات و اصلاحات در حوزه تهیه فایل خرید و فروش فصلی
مودیانی که از صورتحساب نوع اول، دوم و سوم موضوع ماده (۸) آیین نامه شماره ۲۳۰۷۶۱ مورخ ۴/۱۲/۱۳۹۴ و اصلاحی شماره ۵۰۹۶۷/م مورخ ۱۲/۲/۱۳۹۶ ماده (۹۵) قانون برای فروش کالا یا ارائه خدمات خود به مصرف کننده نهایی استفاده می‌نمایند، می‌توانند اطلاعات این قبیل صورتحساب‌ها را به صورت مجموع ارسال نمایند.
در خصوص معاملاتی که (اعم از خرید یا فروش کالا یا خدمت) تا میزان ۵% حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات هستند، مشمولین ماده (۹) می‌توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال نمایند.
