یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان محصولات لبنی در دنیا بودیم، سیداحمد مقدسی، از سال ۸۹ اولین عضو و رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گاوداران تهران بوده است. تولیدکننده است و روزانه حدود ۲۰تن شیر از گله هزار رأسی تولید و عرضه می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری تیتر یک آنلاین به نقل از تولیدگران کارآفرین: این فعال حوزه دامپروری تحصیلاتش را در زمینه کشاورزی و دامپروری در کشورهای هلند، انگلیس و کانادا گذرانده و اکنون رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور است. در این گزارش روند تحولات صنعت دامداری را در گفت‌وگو با وی بررسی می‌کنیم.
در مورد پیشینه صنعت دامداری در کشور توضیح دهید.
تا سال ۵۷ یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان محصولات لبنی در دنیا بودیم و این روند تا ۱۹سال بعد از انقلاب نیز ادامه داشت. در سال ۱۳۳۸ اولین گاو هولشتاین به ایران وارد شد اما در آن زمان با وجود تولید، تقاضا بیشتر از عرضه بود و آن میزان تولید جوابگوی مصرف‌کننده نبود.
بعد از انقلاب شرایط به طور کلی تغییر کرد و کشورمان به تولیدکننده تبدیل شد؛ به گونه‌ای که امروزه به جای وارد کردن محصولات لبنی به بزرگ‌ترین صادرکننده لبنیات در منطقه مبدل شده‌ایم.
همچنین در خاورمیانه پیشرفت بسیار خوبی داشته‌ایم؛ به گونه‌ای که در حال حاضر در سرانه تولید شیر از گاوهای هولشتاین در دنیا رتبه دوم را با ۱۰تن و ۲۰۰کیلو در ازای هر رأس گاو داریم.
(در یک سال و در یک دوره شیرواری با استاندارد ۳۰۵ روز این میزان تولید به دست می‌آید) این در حالی است که در هلند ۹تن و ۸۰۰کیلو شیر در همین زمان تولید می‌شود و در اتحادیه اروپا این رقم ۹٫۵تن است.
در کشور ما بالغ بر ۱۱میلیون تن در سال شیر باکیفیت تولید می‌شود که بیش از ۱۰درصد یا یک میلیون تن از آن تبدیل به لبنیات شده و صادر می‌شود.
از سال ۹۲ صادرکننده دام زنده هستیم. تا سال ۹۶ بالغ بر یک میلیون و ۲۰۰هزار رأس دام سبک و سنگین از کشور صادر شده است. اما تغییرات قیمت ارز در سال ۹۷ متأسفانه صادرات را تحت تأثیر قرار داده و در سال ۹۷ بسیاری از دام‌ها به صورت قاچاق از کشور خارج شده است.
اما در سال گذشته صادرات به صورت قانونی بود و ارز حاصل از آن به سیستم مالی کشور وارد شده است.
امروزه متأسفانه صادرات را ممنوع کردند و واردات بیش از اندازه نیز داشته‌ایم که بالغ بر ۴۰۰هزار رأس دام سنگین روی دست تولیدکنندگان مانده است و تقاضایی برای آن وجود ندارد.
میزان مصرف گوشت در سال حدود ۹۰۰هزار تن است و ما ۸۸۰ هزار تن تولید داریم که به نظر می‌رسد این رقم یک میلیون تن در سال است.
بنابراین طبق این آمار، برای تأمین میزان مصرف داخلی به واردات ۲۰هزار تن گوشت نیاز داریم اما متأسفانه در سال ۹۸ بالغ بر ۱۵۰هزار تن گوشت قرمز وارد کشور شده است یعنی بیش از هفت برابر نیاز کشور و این باعث شد که ما دچار مازاد تولید باشیم.
در حال حاضر تعداد دام سنگین ما (گوشتی و شیری) ۸/۵ میلیون رأس و دام سبک نیز بر اساس آمار ۳۰میلیون رأس است.
پیشرفت صنعت دامپروری کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
صنعت دامپروری در کشور ما جزو صنایع به‌روز و پیشرفته دنیا به حساب می‌آید. با وجود این‌که ۴۰سال است در تحریم هستیم و چند سال اخیر این تحریم‌ها چند برابر شده است اما باز هم پیشرفت خوبی داشته‌ایم. ما هنوز به دلیل نرخ بالای ارز نمی‌توانیم دستگاه‌های به‌روز دنیا را تهیه کنیم اما با همین دستگاه‌هایی که داریم، انصافاً بسیار پیشرفته‌ایم و تولید بالایی داریم. ضریب تبدیل غذای خشک به شیر در کشور ما حدود ۱/۶۰ تا ۱/۶۵ کیلوگرم ماده خشک بر شیر بر اساس ماده خشک است و با وجود تحریم‌ها که دست ما را در خرید دستگاه‌های پیشرفته بسته است، جزو کشورهای خیلی خوب دنیا هستیم.
در حال حاضر همین‌که با وجود سختی‌ها و مشکلات توانستیم غذای ۸۳میلیون نفر را از لحاظ پروتئین شیر و گوشت تأمین کنیم و تبدیل به صادرکننده شویم، جای خوشحالی دارد. در حال حاضر یک میلیارد دلار صادرات مواد لبنی در سال داریم، در حالی که در صادرات غیر نفتی جز بخش کشاورزی حرفی برای گفتن نداریم.
این بخش کاملاً تولیدی است. در سال ۹۸ تمام بخش‌های اقتصادی منفی بوده به جز کشاورزی که ۷درصد رشد داشته است. امروز لبنیات به ۲۹کشور دنیا صادر می‌شود که این جای مباهات دارد. در بخش دامپروری و کشاورزی بالغ بر یک میلیون و ۲۶۰هزار بهره‌بردار داریم که سبب اشتغال‌زایی ۲۵درصدی در بخش کشاورزی شده است.
در بخش بهره‌وری بالاترین رقم را در بخش دامپروری داریم که این به دلیل استفاده از مواد با کیفیت خوب و مدیریت گله‌های ایران است. دامداران ما در بخش گاوداری اهمیت بسیاری برای گاوها قائل هستند و ژنتیک گاو برای آنها بسیار مهم است چون به این نتیجه رسیده‌اند که باید به دام اهمیت زیادی بدهند. همیشه مواد ژنی خوب و متناسب با ظرفیت تاثیر زیادی روی نتیجه کار دارد و این سبب شده است سال به سال پیشرفت‌های ژنتیکی ما بیشتر شود. قبلاً اگر میانگین شیر گله‌ای ۲۰کیلوگرم بود، مورد تمجید قرار می‌گرفت ولی در حال حاضر میانگین شیر ۳۴کیلو در روز است و ما در تلاش هستیم تا این رقم روزبه‌روز بالاتر رفته و ضریب تبدیل غذا بیشتر شود.
وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سیاست‌گذار مرکز اصلاح نژاد به طور مشخص دقت زیادی در ورود مواد ژنی دارد. این وزارتخانه اجازه ورود هر اسپرم بی‌کیفیتی را به کشور نمی‌دهد. همچنین این وزارتخانه با حمایت از شرکت‌های خصوصی وارد‌کننده محصولات ژنی در قالب کمیته نظارت بر انتخاب اسپرم، کارشناسی خوبی در این زمینه انجام می‌دهد و با توجه به اطلاعات مربوط به گله‌های تحت پوشش و شرایط متناسب با آنها اجازه ورود اسپرم‌ها را به کشور می‌دهد و این یکی از سیاست‌های خوبی است که وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه انجام می‌دهد. همچنین اگر این وزارتخانه برای ورود این مواد، ارز دولتی اختصاص دهد، حمایت بهتری از کشاورزان خواهد شد.
مشکلات صنعت دامداری چیست؟
بزرگ‌ترین مشکل تولیدکننده در این بخش، چند نرخی بودن قیمت ارز است. با وجود این باز هم توانسته‌ایم بر مشکلات غلبه کنیم. وزارت جهاد کشاورزی متولی تولید و تصمیم‌گیری‌های کلان است اما فقط یک رأی در این زمینه دارد. ستادی در کشور به نام «ستاد تنظیم بازار» وجود دارد که ۱۴ارگان عضو آن هستند؛ در صورتی که وزارت جهاد کشاورزی که متولی تولید غذای مردم است، فقط یک رأی دارد و اگر جهاد کشاورزی در این زمینه اختیار کامل داشت، قطعاً پیشرفت ما بیشتر از حال حاضر بود.
این در حالی است که به عنوان مثال وزارت صمت با بخش تولید مشکل دارد و دنبال واردات است و به تولید به چشم نامادری نگاه می‌کند اما زور مسئولان وزارت کشاورزی به این بخش نمی‌رسد زیرا ارگان‌های عضو این ستاد در این زمینه هم‌رأی و هم‌نظر هستند و وزرات جهاد کشاورزی تنها یک رأی در این زمینه دارد.
به طور کلی مشکل اصلی تولیدکنندگان این بخش، دولت است زیرا دولت متولی تولید است و باید مشکلات تولید را حل کند. بسیاری از کشورها برای صدور کارهای تولیدیشان یارانه می‌دهند تا تولیدشان بالا رفته و با این کار تولید ما را پایین بیاورند و امنیت شغلی ما را تحت تأثیر قرار دهند زیرا امنیت شغلی امنیت غذایی را در کشور به وجود می‌آورد.
تنظیم بازار محصولات این صنعت را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تنظیم بازار در حال حاضر اشتباه است و باید تخصصی می‌شد. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که مگر ما چند وزارتخانه در رابطه با تولید در کشور داریم و جواب این است که باید برای هر کدام از این متولیان ستاد تنظیم بازار تخصصی ایجاد شود.
مگر می‌شود وزارت جهاد کشاورزی تولیدکننده محصولات خود باشد اما حق اظهارنظر در خصوص نرخ تولیدات خود نداشته باشد و حتی کارشناسی این وزارتخانه را نیز قبول نداشته باشند و تعیین‌کننده اصلی سازمان حمایت از مصرف‌کننده باشد.
وزارت جهاد کشاورزی متخصص این کار است و باید کار را به کاردان سپرد و مجوز واردات و صادرات همه باید در دست این وزارتخانه باشد زیرا این وزارتخانه می‌داند که دوره اوج تولیدات چه زمان‌هایی است و با توجه به این شرایط تصمیم‌گیری خواهند کرد تا تعادل در بازار ایجاد شده و تولیدکننده سرپا بماند.
فاصله بین تولید تا مصرف به دلیل عدم تصمیم‌گیری صحیح مدیریتی است. باید ابزارهای لازم را به دست جهاد کشاورزی بدهند تا زنجیره‌های تولیدی به وجود آید.
در حال حاضر دلالی در کشور ما زیاد شده است زیرا تولید ما اقتصادی نیست. صراحتاً به ستاد تنظیم بازار می‌گویم مسئول مشکلات امروز شمایید و آن هم به دلیل اتخاذ تصمیم‌های مقطعی است که در این ستاد گرفته می‌شود.
وزارت صمت در تولید خودروی خود مانده است چطور می‌تواند مشکلات تولیدی ما را حل کند.
در کشورهای پیشرفته تولیدکنندگان در روستا زندگی می‌کنند و همه آنها کشاورز هستند اما در کشور ما برعکس است. ما اگر از دریچه کشاورزی به بخش تولید نگاه کنیم، آن موقع می‌توانیم موفق باشیم.
قوانین به درستی اجرا نمی‌شوند؟
ما در زمینه دامپروری قوانین خوبی داریم اما متأسفانه این قوانین اجرا نمی‌شود. قانون نظام جامعه دامپروری بسیار عالی است اما به نظر می‌رسد نصف آن نیز اجرایی نمی‌شود و قوانینی اجرا می‌شود که سخت و دست‌وپاگیر است. به عنوان مثال یکی از قانون‌های دست‌وپاگیر حال حاضر، قانون حمایت از محیط زیست است که بر اساس آن تولیدکننده باید یک درصد از کل فروش خود را بابت آلودگی محیط زیست بپردازد.
حمایت وزارت جهاد کشاورزی از فعالان این صنعت را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در چند سال اخیر وزارت جهاد کشاورزی تا جایی که میسر بوده، امکانات مناسبی را در اختیار تولیدکنندگان قرار داده است و مهم‌ترین اتفاق، ارتباط بین تولیدکنندگان با معاونت امور دام این وزارتخانه و تشکلات تولید است. در چند سال اخیر یکی از رموز موفقیت وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور دام بوده است.
از سال ۹۲ به بعد ارتباط تنگاتنگی میان وزارت جهاد کشاورزی و تولیدکنندگان به وجود آمده است و همین باعث شده بتوانیم بخش بزرگی از مشکلات خود را در این زمینه رفع کنیم.یکی از اقدامات موفق وزارت جهاد کشاورزی، برگزاری کلاس‌های آموزشی در سالن‌های وزارتخانه جهاد کشاورزی است.
اگر وزارتخانه این امکانات را در اختیار تولیدکنندگان قرار ندهد، هزینه‌ها بسیار بالا می‌رود و این یکی از مواردی است که بابت آن از معاونت امور دام و مدیرکل بخش‌های مربوطه تشکر می‌کنم.
نمره صنعت کشاورزی از ۲۰، عدد ۲۱ است زیرا با فشار زیادی که تحریم‌ها بر کشور ما وارد کرده است، باز توانستیم بر مشکلات پیروز شویم و صنعت کشاورزی خود را ارتقاء دهیم.
