همان طور که می دانید انواع بیمه علاوه بر مدت زمان هر کدام از آنها مزایای خاص مربوط به خود را دارد که شامل از کارافتادگی، بازنشستگی و مستمری می شود. دو نوع بیمه خویش‌فرما و بیمه اختیاری، هر دو زیر نظر سازمان تامین اجتماعی هستند اما هر کدام دارای قوانین و امتیازات مرتبط به خود می‌باشند و برای افرادی انجام می شود که فاقد بیمه اجباری از طرف کارفرما می باشند.
بیمه اختیاری چیست؟
این نوع بیمه برای کسانی است که بیمه خاصی را استفاده نمی‌کنند و تحت پوشش بیمه دیگری نیستند. برای این منظور متقاضی به سازمان تامین اجتماعی مراحعه کرده و قراردادی با سازمان تامین اجتماعی جهت بیمه اختیاری انعقاد می کند و مبلغ بیمه را خود شخص تعیین می کند. مثلا اگر شخص متقاضی دارای همسر و دو فرزند باشد باید هزینه سرانه ۳ نفر را پرداخت کند. بیمه شده باید هر ماه مبلغ را در تاریخ مشخص شده به صندوق تامین اجتماعی واریز نماید، در غیر این صورت بیمه‌ی وی باطل شده و مجددا باید ثبت نام نماید. درمان بیمه مشاغل دارای فرانشیز می باشد یعنی در صورتی که شخص به مراکز درمانی ملکی مراجعه نماید که با این شرکت قرار داد داشته باشند باید هزینه سهم بیمار را پرداخت کند. اما اغلب هزینه های دندان پزشکی و پروتز دندان تعلق نمی گیرد. این نوع شامل بیمه بیکاری نمی شود. به همین دلیل غرامت بیکاری هم به این دوران بیمه تعلق نمی گیرد.
تفاوت بیمه اجباری با بیمه اختیاری و مشاغل آزاد
همانگونه که از اسم بیمه اجباری پیداست به اجباری بودن آن باز می گردد. این نوع بیمه، خویش‌فرما نیست و توسط فرد دیگری انجام می شود. این خصوصیت برای نوع بیمه اجباری دارای نتایج خاصی می باشد. شرایط آن به گونه‌ای است که تنها کار کردن یک فرد در کارگاه کافی است. در صورتی که کارگری در یک کارگاه فعالیت داشته باشد در صورتی که توسط کارفرما بیمه نشده باشد، می تواند در چارچوب قوانین خواستار حق خود باشد. در حالی که نوع خویش‌فرما شامل این قوانین نمی‌شود و فرد می تواند به اختیار خود امور را انجام دهد.
از طرف دیگربیمه اجباری مورد حمایت دولت است و فرد می تواند بر اساس مقررات دولت، مورد حمایت قضایی باشد. امابیمه خویش‌فرما از نوع اختیاری یا مشاغل آزاد شامل این قوانین نمی شود هر چند که در قوانین تامین اجتماعی به صراحت به آن تاکید شده است اما در سطح کمتری مورد حمایت عمومی قرار می گیرد.
بیمه مشاغل آزاد
مشاغل آزاد یکی از بهترین عناوین بیمه است. در مشاغل آزاد به دلایلی فرد نمی تواند از نوع اجباری استفاده کند به همین دلیل باید از خویش‌فرما استفاده نماید. نوع مشاغل آزاد بیشتر مزایای نوع بیمه اجباری اعم از بازنشستگی، از کارافتادگی و درمان را شامل می شود.
افرادی که از آن استفاده می کنند باید حداکثر ۵۰ سال سن داشته باشند. بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی برای صاحبان نوع مشاغل آزاد با نرخ ۱۲ درصد محاسبه می شود. فوت قبل و بعد از بازنشستگی با نرخ ۱۴ درصد محاسبه خواهد شد و باید به افرادی که تحت تکفل فرد هستند حق بیمه پرداخت شود. چنانچه متقاضی مشاغل آزاد بیش از ۵ سال سابقه داشته باشد، نحوه محاسبه نرخ نیز برای آنها متفاوت است. این در حالی است که این شرایط را در نوع اختیاری نمی بینید و معمولا حق بیمه تا ۳۰ سال به صورت یکسان محاسبه می شود.
تفاوت بيمه اختياری با مشاغل آزاد
در نوع بیمه اختیاری ۲۶ درصد به کل خدمات تعلق می گیرد که این خدمات شامل مستمری بازنشستگی، خدمات کفن و دفن، از کار افتادگی و هزینه پروتز و اروتز می شود. اما در خدمات صاحبان مشاغل آزاد همانطور که گفته شد کلیه آنها تقسیم می شوند و بر اساس درصد به هر کدام هزینه تعلق می گیرد. تاکنون برای بیمه درمان مشاغل آزاد با ۱۸ درصد توافق شده است که به صورت سرانه پرداخت می شود. این درصد بر اساس تصویب شورای عالی می باشد و برای هر فرد بر اساس میزان حقوق او مشخص می شود.
باید بدانید!
چنانچه فردی دارای نوع اجباری باشد و توسط کارگاه یا محل کارش بیمه شده باشد باید به تامین اجتماعی اطلاع دهد تا نسبت به قطع بیمه اختیاری او اقدام شود. در غیر این صورت هزینه پرداختی او پس از کسر هزینه های اداری آن مسترد می گردد.
شرایط بیمه اختیاری و مشاغل آزاد
برای نوع بیمه مشاغل آزاد در صورتی که فردی بالای ۵۵ سال داشته باشد، باید بر اساس میزان اضافه سن او حق بیمه پرداخت نماید. برای مثال اگر درخواست کننده ۵۷ سال داشته باشد، باید به میزان ۲ سال مازاد بیمه را پرداخت نمایید. اما بیمه اختیاری دارای شرایط سنی نیست و فرد می تواند در هر شرایط سنی برای نوع اختیاری اقدام نماید. چنانچه فرد با بیمه یک بار قرارداد بسته باشد می تواند تا ۳ بار قرارداد مجدد ببندد. البته در صورتی که منقطع شده باشد دوران انقطاع جزء زمان برای یک فرد محسوب نخواهد شد.
کسانی که دارای بیمه مشاغل آزاد هستند، اگر بیش از حد معین سن داشته باشند، سوابق انتقالی از صندوق های دیگر هم محاسبه می شود. در صورتی که در نوع اختیاری این قوانین را نمی بینیم. ضمنا اگر فردی با مدارک تقلبی اقدام به اخذ نوع اختیاری کند، مزایای او قطع می شود و مجددا حق ثبت نام در تامین اجتماعی را نخواهد داشت البته این مورد با قوانین مشاغل آزاد هم خوانی دارد.
هزینه پرداختی برای بیمه اختیاری و مشاغل آزاد
هزینه پرداختی جهت بیمه اختیاری، ۲۶ درصد از مبلغ قرارداد منعقد شده بین سازمان تامین اجتماعی و متقاضی است. هزینه پرداختی برای مشاغل آزاد بر اساس میزان حقوق دریافتی در بازنشستگی که ابتدا خود شخص تعیین کرده است، پرداخت می شود. در صورتی که شما میزان حقوق خود را در پرونده بیشتر زده باشید، باید هزینه بیشتری را پرداخت کنید و میزان بازگشت پس از بازنشستگی یا فوت هم بیشتر خواهد بود.
نحوه ثبت نام برای بیمه مشاغل آزاد و اختیاری
نحوه ثبت نام هر دو نوع بیمه تقریبا یکسان است. متقاضی نوع اختیاری باید به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کند که سوابق پرداخت حق او در آن متمرکز شده است و با پرکردن فرمی به همراه یک عکس رسید را به شعبه ارائه کند. پس از انجام اقدامات فوق توسط شخص، شعبه موظف است حداکثر ظرف دو ماه فرد را از نظر استحقاق یا عدم استحقاق بررسی نماید. کسانی که از این خدمات استفاده می کنند در زمان بیکاری هم شامل قوانینی می شوند که از طرف بیمه حمایت های مالی و معنوی برای آنها انجام می شود.
