تیتر یک آنلاین – در ایران، تأمین مسکن برای طبقات مستضعف یکی از چالش‌های اصلی دولت‌ها به شمار می‌رود. با توجه به نوسانات اقتصادی، افزایش قیمت‌ها و کمبود عرضه مسکن، بسیاری از خانوارهای با درآمد پایین و متوسط با مشکلات جدی در تأمین مسکن مواجه هستند.
این مقاله به بررسی مشکلات و چالش‌هایی که دولت‌ها در تأمین مسکن برای طبقات مستضعف در ایران روبرو می‌شوند، می‌پردازد. همچنین برنامه‌های مسکن ملی و مسکن مهر و مشکلات اجرایی آنها نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
برنامه‌های مسکن ملی و معضلات اجرایی آن
برنامه‌های مسکن ملی برای تأمین مسکن طبقات مستضعف و کم‌درآمد طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها به دلیل هزینه‌های بالای ساخت‌وساز و ضعف‌های اجرایی، با مشکلات بزرگی مواجه شده‌اند. برای مثال، در برخی مناطق، زمین‌های مناسب برای ساخت مسکن وجود ندارد یا باید هزینه‌های بیشتری برای آماده‌سازی آنها پرداخت شود. همه این عوامل باعث می‌شوند که روند اجرای برنامه‌های مسکن ملی به کندی پیش برود و به نتیجه مطلوب نرسد.
از دیگر معضلات برنامه‌های مسکن ملی، می‌توان به عدم همکاری تعاونی مسکن و سازمان‌های ذیربط اشاره کرد. تفاوت در رویکردها و نابرابری در تخصیص منابع مالی باعث می‌شود که پروژه‌ها زمان‌بر و هزینه‌بر شوند.
تأثیر سیاست‌های دولتی بر بازار مسکن
سیاست‌های دولتی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر بازار مسکن تأثیر می‌گذارند. یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها که تأثیر قابل توجهی دارد، سیاست‌های پولی و مالیاتی دولت است. افت یا افزایش نرخ بهره، تخصیص وام‌های مسکن و تعیین مالیات‌ها می‌تواند نقش مهمی در تعادل بازار مسکن ایفا کند. به عنوان مثال، کاهش نرخ بهره می‌تواند افزایش تقاضا برای خرید مسکن را منجر شود که این موضوع رشد قیمتی را رقم می‌زند.
در مقایسه با سایر کشورها، ایران با چالش‌های ویژه‌ای در بخش مسکن مواجه است. ناکارآمدی سیستم بانکی و عدم دسترسی به وام‌های کم بهره برای طبقات ضعیف و مستضعف از جمله این چالش‌ها است. این مسائل باعث شده که خرید مسکن برای طبقات مستضعف تبدیل به یک رویا شود.
راه‌حل‌های ممکن برای کاهش مشکلات تأمین مسکن
برای کاهش مشکلات تأمین مسکن و دستیابی به اهداف این برنامه‌ها، نیازمند تدوین و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های کارآمد هستیم. یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها، افزایش همکاری تعاونی مسکن با نهادهای دولتی و خصوصی است. همکاری میان این بخش‌ها می‌تواند منابع مالی و انسانی مورد نیاز را تأمین کند و روند اجرای پروژه‌ها را تسریع بخشد.
از دیدگاه دیگری، دولت باید سیاست‌هایی را برای کاهش هزینه‌های ساخت‌وساز و افزایش سودآوری سرمایه‌گذاران تدوین کند. این موضوع می‌تواند نقش موثری در جذب سرمایه‌گذاری و کاهش قیمت نهایی مسکن ایفا کند. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین در ساختمان‌سازی و بهره‌گیری از منابع انرژی پایدار می‌تواند در کاهش هزینه‌ها و حفظ محیط زیست مؤثر باشد.
مشکلات تعاونی‌های مسکن در انجام پروژه‌های بزرگ
تعاونی‌های مسکن نقش مهمی در تأمین مسکن برای گروه‌های مختلف اجتماعی ایفا می‌کنند. اما متأسفانه این تعاونی‌ها نیز با مشکلات بسیاری مواجه هستند. یکی از بارزترین مشکلات تعاونی‌های مسکن، کمبود منابع مالی و عدم توانایی در جذب سرمایه‌گذاران معتبر است. این موضوع باعث می‌شود که پروژه‌های تعاونی مسکن به کندی پیش بروند و حتی برخی از آنها نیمه‌تمام بمانند.
همچنین، ضعف مدیریتی و نبود تخصص کافی در این تعاونی‌ها باعث مشکلات دیگری نیز می‌شود. عدم برنامه‌ریزی صحیح، عدم توانایی در مدیریت منابع و نارضایتی اعضا از دیگر مشکلاتی است که تعاونی‌های مسکن با آنها مواجه‌اند. برای رفع این مشکلات، لازم است که تعاونی‌ها از توانمندسازی مدیریتی و افزایش تجربه کاری بهره‌مند شوند و همچنین دولت نسبت به حمایت و نظارت بر عملکرد آنها بی‌تفاوت نباشد.
نقطه ضعف‌های مسکن مهر
طرح مسکن مهر یکی از بزرگترین پروژه‌های دولت در سال‌های اخیر برای تأمین مسکن طبقات مستضعف بوده است. اما این طرح نیز با ضعف‌ها و مشکلات متعددی روبرو شد. یکی از بزرگترین نقطه ضعف‌های مسکن مهر، انتخاب موقعیت‌های نامناسب برای ساخت و ساز بوده است. بسیاری از پروژه‌های مسکن مهر در مناطق دورافتاده و بدون زیرساخت‌های لازم ایجاد شدند که زندگی را برای ساکنان دشوار کرد.
همچنین، کیفیت پایین ساختمان‌ها و مشکلات ساختمانی متعدد نیز از دیگر نقطه ضعف‌های مسکن مهر بوده است. بسیاری از این ساختمان‌ها با استفاده از مصالح نامرغوب و بدون رعایت استانداردهای لازم ساخته شدند که باعث ایجاد مشکلاتی جدی برای ساکنان شد.
به علاوه، عدم پیش‌بینی و برنامه‌ریزی مناسب برای تأمین امکانات خدماتی و رفاهی مانند بیمارستان‌ها، مدارس و فضاهای سبز نیز از جمله مسائلی بود که طرح مسکن مهر را با چالش‌های بیشتری مواجه کرد. به همین دلیل، بسیاری از افراد از سکونت در این مناطق اجتناب کردند و پروژه‌ها به همان نسبت خالی ماند.
در مجموع، تأمین مسکن برای طبقات مستضعف و کم‌درآمد در ایران با چالش‌های فراوانی روبرو است. دولت لازم است با تأمین منابع مالی و اجرای سیاست‌های کارآمد، تلاش خود را برای رفع این مشکلات و بهبود وضعیت مسکن در کشور دوچندان کند.
حیدر انصاری منش
