موضوع ماده 97 ، درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این قانون که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی میباشند به استناد اظهارنامه مالیاتی مودی که با رعایت مقررات مربوط تنظیم و ارائه شده و مورد پذیرش قرارگرفته باشد، خواهد بود. سازمان امور مالیاتی کشور میتواند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول و تعدادی از آنها را بر اساس معیارها و شاخصهای تعیین شده و یا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات مورد رسیدگی قرار دهد.
موضوع ماده 97
درصورتی که مودی از ارائه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی و مطابق با مقررات خـودداری کند، سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به تهیه اظهارنامه مالیاتی برآوردی براساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع مالیاتی و مطالبه مالیات متعلق به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام میکند. در صورت اعتراض مودی چنانچه ظرف مدت سی روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات، نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی مطابق مقررات مربوط اقدام کند، اعتراض مودی طبق مقررات این قانون مورد رسیدگی قرار میگیرد، این حکم مانع از تعلق جریمه‌ها و اعمال مجازات‌های عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی نیست.
حکم موضوع تبصره ماده(239) این قانون در اجرای این ماده جاری است.
تبصره- سازمان امور مالیاتی کشور موظف است حداکثر ظرف مدت سه سال از تاریخ ابلاغ این قانون، بانک اطلاعات مربوط به نظام جامع مالیاتی را در سراسر کشور مستقر و فعال نماید. در طی این مدت، در ادارات امور مالیاتی که نظام جامع مالیاتی به صورت کامل به اجراء در نیامده است، مواد(97)، (98)، (152)، (153)، (154) و (271) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1380 مجری خواهد بود.
مالیات علی الراس مالیاتی است که مبنای محاسبه آن به جای اسناد و مدارک مودی، قراین و ضرایب مالیاتی میباشد. دلیل این موضوع در ادامه مقاله توضیح داده میشود.
اظهارنامه ارسالی توسط مودی مهمترین ابزار تشخیص درآمد واحدهای تجاری و محاسبه مالیات توسط سازمان امور مالیاتی میباشد. پس از دریافت اظهارنامه توسط واحد مالیاتی و در اجرای بند ۲ ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم پرونده واحد تجاری توسط کارشناس ارشد مالیاتی یا کارشناس مالیاتی (ممیز مالیاتی) رسیدگی میشود. مراحل رسیدگی به صورت مختصر به شرح زیر است:
در ابتدای امر ممیز مالیاتی طی برگه ای که به نام “برگ درخواست اسناد و مدارک” می باشد از مودی درخواست می نماید که کلیه اسناد و مدارک خویش را جهت رسیدگی در اختیار وی قرار دهد.
پس از ابلاغ “برگ درخواست اسناد و مدارک” ،کارشناس ارشد مالیاتی مکلف است ظرف یک هفته تا پانزده روز پس از ابلاغ درخواست فوق به محل کار مودی مراجعه نموده و دفاتر و اسناد و مدارک را مورد رسیدگی قرار دهد.
پس از انجام رسیدگی، یکی از سه حالت زیر اتفاق می افتد:
– در صورتی که دفاتر و اسناد بر طبق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم شده باشد درآمد مشمول مالیات مودی از طریق رسیدگی به دفتر تعیین و مبلغ مالیات مشخص و طی برگ تشخیص صادر و به مودی ابلاغ می شود. به این روش، رسیدگی از طریق قبول دفاتر گفته می شود.
– در صورتی که دفاتر و اسناد مودی مطابق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم نشده باشد و یا در مدارک ارائه شده جهت رسیدگی نقص وجود داشته باشد، دفاتر مورد قبول واقع نمی شود و تشخیص درآمد و مالیات واحد های تجاری بر اساس معیارها و قوانین مالیاتی شناسایی و مطالبه می شود. به این روش، رسیدگی از طریق علی الراس گفته می شود.
– در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امورمالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود در این صورت مراتب باید با ذکر دلایل کافی کتباً به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیات سه نفره احاله گردد.
دلایل علی الراس شدن محاسبه مالیات:
بر اساس ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم موارد زیر باعث علی الراس شدن دفاتر می شود:
۱- در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه یا حساب سود و زیان واحد تجاری ارائه نشده باشد.
۲- در صورتی که مودی به درخواست کتبی اداره امورمالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید.در خصوص این بند هرگاه مودی از ارائه قسمتی از مدارک حساب خودداری نماید موارد زیر روی می هد:
۳-چنانجه مدارک ارائه نشده مربوط به هزینه باشد از احتساب آن جزء هزینه های قابل قبول خودداری می شود و در صورتی که مربوط به درآمد باشد، درآمد مشمول مالیات این قسمت از طریق علی الراس تعیین خواهد شد
۴- در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امورمالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود.
مالیات علی الراس چگونه محاسبه میشود؟
در صورتی که ممیز مالیاتی به دلیل موارد فوق دفاتر و اسناد واحد تجاری را علی الراس تشخیص دهد، ابتدا با تحقیقات و بررسی های لازم و کسب اطلاعات مورد نیاز از مراجع مختلف اعم از دولتی یا غیردولتی، ابتدا قرینه و یا قرائن مرتبط بابت محاسبه مالیات علی الراس را که در قانون و متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مودی می باشد را انتخاب نموده و سپس با اعمال ضریب یا ضرائب مقرر از روی دفترچه ضرایب مالیاتی در قرینه یا قرائن انتخابی، درآمد مشمول مالیات مودی را محاسبه و مالیات وی را تعیین و ابلاغ می نماید
دفترچه ضرایب چیست؟
دفترچه ضرائب مالیاتی لیست مربوط به تعیین درآمد و مالیات های علی الراس می باشد که در آن درصدهای مربوط به تشخیص درآمد و مالیات هر نوع از فعالیت ها اعلام شده است. این ضرائب به صورت سالانه به ادارات مالیاتی اعلام می شود.
به بیان ساده تر میتوان گفت در مواردی که اظهارنامه دفاتر مودی برای کارشناس سازمان امور مالیاتی مورد اطمینان نباشد، از درصد هایی که در جداول ضرایب تشخیض درآمد مشمول مالیات عملکرد، استفاده میشود.
در این جدول تمامی فعالیت های اقتصادی مشخص و بر حسب نوع فعالیت و خرده فروشی و یا عمده فروشی، طبقه بندی شده است.
و متناسب با هر شغل درصدی مشخص شده است که از فروش آن باید اظهار نامه ارسال گردد. این جداول به صورت دفترچه ضرایب تشخیص درآمد مشمول از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و در اختیار مودیان و کارشناسان سازمان قرار میگیرد.نکته ایی باید در این دفترچه به آن دقت کرد این است که این جدول قسمتی با عنوان ملاحظات دارد که برخی از تذکرات را در آن قسمت بیان کرده است. این موارد در تصویر زیر برای شما مشخص شده است.
نکته ای با یک مثال برای شما :
مودی که نمایندگی خودرو دارد به چه طریق باید ضریب تعیین مالیات خود را اعمال نماید؟
وقتی به دفترچه مراجعه میکنیم، برحسب نوع فعالیت مورد مد نظر را که همان عنوان ” انواع لوازم و قطعات یدکی و….” دارد را می یابیم. این فعالیت به تفکیک زیر مشخص شده است:
| درصد از فروش | |||
| تولید کننده | عمده فروش | وارد کننده | خرده فروش |
| ۱۲ | ۴ | ۱۶ | ۱۰ |
این فرد بدون توجه به قسمت توضیحات جدول برای این مورد فعالیت، یکی از این ضرایب را استفاده میکند. ولی باید دقت کرد که تذکر این بخش چیست؟
در این قسمت بیان شده است که ” خرده فروش قطعات و لوازم انواع خودروهای سواری وارداتی ۲۲% ” و تذکر دیگر اینکه ” در مورد نمایندگی های مجاز نسبت به آن قسمت از اجناسی که از شرکت های طرف قرارداد طبق مقررات مربوط دریافت و توزیع میگردد ۴۸ درصد از کارمزد، سود و یا تخفیف دریافتی”
بیشتر بخوانید:
