تیتر یک آنلاین – از کودکی این را شنیده ایم که فرش ایرانی در دنیا همیشه از جایگاه بسیار با اهمیتی برخوردار است و صاحبان مکنت و ثروت در گوشه گوشه دنیا و خصوصا کشورهای پیشرفته و متمول علاقه مند به داشتن فرش دستباف ایرانی هستند. تقویت فروش فرش دستباف ایرانی…
در واقع فرش دستباف ایران که در طول دهه‌های گذشته از جایگاه خوبی در صادرات غیرنفتی برخوردار بوده و طرفداران فراوانی در آمریکا، امارات، چین و.. داشته، متاسفانه تحت تأثیر خروج آمریکا از برجام و همچنین مشکلات ناشی از تحریم‌ها و شیوع کرونا و البته برخی سیاست ها قرار گرفته و طی این چند سال اخیر، رکورد کمترین میزان صادرات را از آن خود ساخته است.
طبق آمارهایی که منتشر شده بیشترین میزان صادرات فرش ایرانی در سال 1373 رخ داده، به طوری که در این سال، ایران توانست با ثبت رکورد 2 میلیارد و 132 میلیون دلار از صادرات فرش دستباف به سایر نقاط جهان یک آمار خیره کننده به جای بگذارد.
ارزش این آمار آنجایی بیشتر اهمیت پیدا می کند که بدانیم در آن سال نزدیک به 44 درصد از کل صادرات غیر نفتی ایران تنها و تنها با فرش اتفاق افتاده است و چیزی در حدود 5 تا 7 میلیون شغل جدید ایجاد کرده است.
اما متأسفانه بعد از سال 73 بود که روند نزولی ایران در عرصه های بی المللی در زمینه صادرات فرش آغاز شد؛ جایی که تنها یک سال بعد و در سال 74 میزان صادرات از 2 میلیارد به 1 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد و در سال 75 این عدد به 675 میلیون دلار رسید.
این روند نزولی آنقدر ادامه پیدا کرده که اگر میزان آن را در سال 1400 تنها 50 میلیون دلار بود!
اگر بخواهیم به مهم ترین موانع منجر به این کاهش صادرات فهرست وار بپردازیم، به فهرست زیر دست پیدا خواهیم کرد:
- از دست رفتن حجم بالای فروش در بازارهای اروپایی و آمریکایی با اعمال شدن تحریم ها علیه ایران؛ جالبه بدونید قبل از تحریم ها 25 درصد از صادرات فرش دستباف ایرانی تنها به کشور آمریکا بوده است.
- عرضه شدن فرش های بی کیفیت و ارزان قیمت کشورهای چین و هندوستان با عنوان فرش های دستباف ایرانی.
- حذف مرکز ملی فرش از ساختار جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) که باعث کاهش توجه مسئولین به صنعت فرش شد.
- مشکلات شدید در انجام نقل و انتقال پول و حضور در بازارهای بین المللی در چندین سال اخیر.
- انجام سیاست نادرست تعهد ارزی که باعث دلزدگی بازرگانان داخلی برای صادرات شده است. در تعهد ارزی تاجران فرش موظف و متعهد می شوند که ارز حاصل از فرشی که هنوز نفروخته اند را به طرقی که بانک مرکزی تعیین کرده، تحویل دهند.
- بی میل شدن بازرگانان داخلی برای صادرات فرش. تعهد ارزی که در بخش قبل اشاره کردیم را اگر تاجران نتوانند انجام دهند کارت بازرگانی آنها لغو می شود. به همین خاط این سیاست باعث شده است که بسیاری از تجار از صادرات قالی و فرش ایران منصرف شوند.
- بالا رفتن مواد اولیه و هزینه بافت قالی دستباف که باعث شده میزان تولید این هنر ارزشمند ایرانی کاهش پیدا کند.
- وجود مشکلات و قوانین عجیب گمرک ایران. جالبه بدونید طبق 121 اداره گمرک ایران امکان بازگشت فرش هایی که نیاز به تعمیر دارند و یا اینکه در بازار خارج انباشته شده اند، وجود ندارد!
- عدم ارزیابی بازار جهانی و کار کارشناسی. با پیشرفت و گسترش بازارهای جهانی دیگر کار کردن به صورت سنتی امکان پذیر نمی باشد و این یک نیاز مهم است که کارشناسانی با بررسی فرهنگ، تقاضا و سلیقه کشورهای مختلف بتوانند یک برنامه هدفمند برای تولید قالی های ایرانی مدون کنند. موضوعی که تا به این زمان، هیچگونه اقدامی برای آن انجام نشده است.
- گسترش تولید و تنوع فرش های ماشینی و ورود کف پوش‌هایی که جدیدا وارد بازار شده، باعث شده که به طور ناخوداگاه کمی از بازار و صادرات فرش دستباف کاهش پیدا کند.
اینها بخشی از مهمترین دلایل افت صادرات فرش دستباف ایران در سالیان گذشته بوده است که باعث شده، به جای اینکه در سال های اخیر نسبت به 73 با پیشرفت همراه باشیم با افت بسیار زیادی مواجه بشویم. راه کارهای پیشنهادی افزایش صادرات فرش دستباف
فروش فرش دستباف ایرانی را می توان با راهکارهای گوناگونی در دنیا تقویت کرد. مهم ترین آنها شاید در موارد باشد:
بازاریابی و تبلیغات: بازاریابی و تبلیغات موثر می تواند به میزان قابل توجهی دید و تقاضای فرش دستباف ایرانی را در بازار جهانی افزایش دهد. این را می توان از طریق کانال های مختلف مانند رسانه های اجتماعی، نمایشگاه های تجاری، نمایشگاه ها و همکاری با طراحان داخلی و معماران به دست آورد. البته که اینها پیش از این هم بوده، اما یقینا باید با رویکرد حمایتی جدی تر و قدرتمندتر پی آن را گرفت.
کنترل کیفیت و استانداردسازی: فرش دستباف ایرانی به دلیل کیفیت و دوام خود شناخته شده است. با این حال، حفظ کیفیت ثابت و اطمینان از انطباق با استانداردهای بین المللی می تواند شهرت فرش ایرانی را در بازار جهانی افزایش دهد. این مورد بسیار مهم است چرا که عموم تولیدکنندگان همه کالاها باید به دنبال کسب تمام سلایق و تغییرات باشند و مرتب کیفیت محصولات و تنوع و طرح های آنها را افزایش دهند.
کسب گواهینامه های بیشتر و لیبل گذاری: اخذ گواهینامه از سازمان های بین المللی و برچسب زدن محصولات با اطلاعات مرتبط مانند کشور مبدا، مواد و فرآیند تولید می تواند اعتماد مصرف کننده را به فرش دستباف ایرانی افزایش دهد. این پروسه با همکاری دولت می تواند سریع تر طی شده و به صادرات بیشتر بیانجامد.
همکاری با شرکای بین‌المللی: ایجاد مشارکت با کسب‌وکارها و توزیع‌کنندگان بین‌المللی می‌تواند به گسترش دامنه فرش ایرانی در بازار جهانی کمک کند. این می تواند شامل سرمایه گذاری مشترک، نام تجاری مشترک و موافقت نامه های مجوز باشد.
حمایت های دولتی: دولت ایران می تواند با ارائه مشوق های مالی، معافیت های مالیاتی و حمایت های نظارتی از ترویج و فروش فرش دستباف حمایت کند. این امر می تواند به کاهش هزینه های تولید و افزایش رقابت پذیری فرش ایرانی در بازار جهانی کمک کند.
در مجموع، ترکیبی از این راهکارها و اندیشه ها به طور حتم می تواند به تقویت فروش فرش دستباف ایرانی در جهان کمک کرده و باعث افزایش تولید و در نهایت کسب درآمد ارزی بیشتر برای ایران، خصوصا در این شرایط اقتصادی خواهد بود.
محمد انصاری منش – مدیرمسئول هفته نامه اقتصاد و درآمد
